برای مامان های با حوصله

ترکیب و اجزای شیر انسان- قسمت اول

به جز 6 ماه اول زندگی هیچ مرحله دیگری در زندگی وجود ندارد که در آن یک غذا تنها منبع تغذیه ی کافی باشد. شیر انسان یک مایع پویا و پیچیده است که حاوی مواد مغذی و فاکتورهای فعال زیستی مورد نیاز برای سلامت و تکامل نوزاد وشیرخوار است. در این مبحث به تشریح مواد مغذی منحصر به فرد و بی نظیر و سایر اجزای محافظتی غیر مغذی موجود در این هدیه الهی می پردازیم .

اجزاء وترکیبات تغذیه ای شیرانسان:

شیر انسان دارای ترکیبی از مواد مغذی در حال تغییر است که ممکن است در تمام دوران شیردهی، در طول یک روز، در طی یک وعده شیردهی و از یک زن به زن دیگر متفاوت باشد. ترکیب متغیر شیر انسان مواد مغذی را به طور خاص با نیازهای در حال تغییر نوزاد و شیرخوار سازگار می کند و همچنین مجموعه ای از طعم ها و مزه ها را برای تحریک یکپارچگی حسی فراهم می کند. بسیاری از اجزای موجود در شیر انسان نقش دوگانه دارند. یک جزء واحد ممکن است تغذیه و دفاع میزبان یا تغذیه و تکامل عصبی را افزایش دهد. آغوز شیری است که در چند روز اول پس از تولد تولید می شود. این یک شیر نسبتا متراکم است که با غلظت بالایی از پروتئین، سدیم، کلرید، منیزیم و آنتی بادی مشخص می شود. انتقال به شیر بالغ، که در برخی منابع به عنوان لاکتوژنز 2 توصیف شده و با افزایش حجم شیر همراه است، حدود 2 تا 3 روز پس از زایمان شروع می شود. غلظت سدیم و کلر کاهش می‌یابد، در حالی که غلظت پتاسیم، گلوکز، لاکتوز و چربی افزایش می‌یابد که همگی تا حدود 60 ساعت یا 2 و نیم روز پس از تولد به سطح غلظت ثابت می‌ رسند. اتصالات بین سلول های اپیتلیال داخل پستان(آلوئولها) در بدو تولد وسیع است اما در مرحله لاکتوژنز 2 شروع به بسته شدن می کندوغلظت لاکتوز افزایش می یابد..شیر مادر معمولاً بین 5 تا 14 روز پس از زایمان رسیده ترشده و در حدود 6 هفته پس از زایمان کاملاً بالغ و رسیده می شود.

نیتروژن

80% پروتئین و20% ترکیبات حاوی نیتروژن غیر پروتئینی است. در چند هفته اول پس از زایمان، میزان پروتئین و نیتروژن شیر مادرانی که نوزادان نارس دارند بیشتر از شیر زنانی است که نوزادان ترم دارند . محتوای پروتئین نیتروژن طی 2 تا 4 هفته پس از زایمان کاهش می یابد و سپس تا 8 تا 12 هفته پس از زایمان نسبتاً ثابت می ماند. محتوای نیتروژن غیر پروتئینی، مانند اسیدهای آمینه آزاد، نوکلئوتیدها، کارنیتین، کراتینین و اوره، در طول دوره شیردهی نسبتا ثابت می ماند و بخش بزرگی از نیتروژن کل (20٪) را نسبت به شیر گاو (5٪) تشکیل می دهد.

وی وکازئین

کیفیت پروتئین شیر انسان با کیفیت شیر ​​گاو بسیار متفاوت است. صد البته که شیر مادر بهتر است. شیر انسان حاوی 70 درصد پروتئین وی و 30 درصد پروتئین کازئین است. این مقدار تقریباً به حدود 50٪ وی و 50٪ کازئین تا حدود 3 ماه پس از تولد می رسد.درحالی که هنوز وی کمی غالب است. شیر گاو 18 وی و 82 درصد کازئین است. کازئین ها پروتئین هایی با حلالیت کم در محیط های اسیدی هستند. پروتئین های وی محلول هستند و پس از اسیدی شدن هم محلول باقی می مانند. به طور کلی، پروتئین وی به راحتی هضم می شود و با تخلیه سریع معده همراه است.

ترکیبات پروتئینی شیر انسان عملکردهای زیادی از جمله انواع دفاع میزبان را انجام می دهند. پروتئین اصلی وی انسانی α-لاکتالبومین است که به طور قابل توجهی از پروتئین اصلی وی در شیر گاو - بتا-لاکتوگلوبولین - متمایز است. لاکتوفرین شیر انسان، لیزوزیم و ایمونوگلوبولین ترشحی (IgA)و پروتئین وی پروتئین های خاصی هستند که فقط در شیر انسان وجود دارند و همگی در دفاع میزبان نقش دارند.

کربوهیدرات

کربوهیدرات اصلی شیر انسان لاکتوز است، یک دی ساکارید که با پیشرفت لاکتوژنز از آغوز به شیر بالغ، محتوای آن افزایش می یابد. مقدار لاکتوز شیر بالغ نسبتا ثابت می ماند. بخش کوچکی از لاکتوز جذب نمی شود. این لاکتوز جذب نشده باعث قوام نرم تر مدفوع ، کاهش فلور باکتریایی بیماری زا در مدفوع و بهبود جذب مواد معدنی می شود. الیگوساکاریدها پلیمرهای کربوهیدراتی هستند که تقریباً 5 تا 10 درصد از کل کربوهیدرات های موجود در شیر انسان را تشکیل می دهند. بیش از 100 الیگوساکارید مختلف در شیر انسان وجود دارد. الیگوساکاریدها علاوه بر نقشی که در تغذیه دارند، با تحریک کلونیزاسیون باکتری های مفید در روده و کاهش کلونیزاسیون پاتوژن ها، نقش مهمی در دفاع نوزاد یا شیرخوار دارند.