برای مامان های با حوصله

ترکیب و اجزای شیر انسان- قسمت دوم

لیپیدها

لیپیدها بخش عمده انرژی‌ شیر انسان را تشکیل می‌دهند که تقریباً 50 درصد کالری موجود در شیر است.

تغییرپذیری چربی ها

از بین تمام اجزای شیر انسان، محتوای چربی کل متغیرترین است. محتوای چربی شیر در طول دوره شیردهی کمی افزایش می یابد، در طول یک روز تغییر می کند، در طول یک وعده شیردهی افزایش می یابد (در حالی که شیرپیشین به شیر پسین تبدیل می شود) و از مادری به مادر دیگر متفاوت است. در طول یک وعده شیرخوردن شیرخوار، میزان چربی شیر از ابتدا (شیر پیشین) تا انتها (شیر پسین) 2 تا 3 برابر افزایش می یابد. با وجود این تنوع، شیر انسان توانایی خود را برای رشد مطلوب نوزادان وشیرخواران حفظ می کند. تقریباً نیمی (میانگین، 44٪) از کالری دریافتی نوزادان یا شیرخوارانی که کاملاً با شیر مادر تغذیه می شوند، از چربی است، با میانگین دریافت تخمینی 21.4 گرم در روز از تولد تا 6 ماهگی. درشیردوشیده چربی موجود در شیر ممکن است از سایر اجزاء جدا شود زیرا همگن نیست. این عدم همگنی در شیر انسان پیامدهایی برای جمع آوری و ذخیره شیر دارد .

اجزای چربی

سیستم لیپیدی در شیر انسان از یک گلبول چربی شیر سازمان یافته، یک لیپاز تحریک شده با نمک صفراوی (BSSL) و مقدار زیادی اسیدهای چرب ضروری (لینولئیک [C18:2 ω6] و اسیدهای لینولنیک [C18:3 ω3] تشکیل شده است که به انضمام تریگلیسیرید ها 98 درصد از کل چربی موجود در شیر انسان را تشکیل می دهند.

جذب چربی

محصولات حاصل از عمل لیپاز بر روی مولکول تری گلیسیرید در پروگزیمال روده کوچک ، اسیدهای چرب آزاد و 2-مونوگلیسرید هستند. اسید پالمیتیک اسید چرب غالب استری شده در موقعیت 2 مولکول تری گلیسیرید است. به این ترتیب، پس از هیدرولیز، به موقعیت 2 مولکول گلیسرول متصل می شود، که از تعامل آن با مواد معدنی برای تشکیل صابون جلوگیری می کند. بنابراین، این رابطه ساختاری جذب خالص چربی و مواد معدنی را افزایش می دهد. جذب چربی و مواد معدنی از شیر انسان به خصوص به دلیل این تعامل بسیار کارآمد و برتر از شیر گاو است،.

لیپاز

هضم چربی نوزادان به دلیل تأخیر ترشح لیپاز تری گلیسیرید پانکراس در مقایسه با مراحل بعدی زندگی مختل می شود. این تاخیر با وجود BSSL شیر انسان که جذب چربی و در نتیجه رشد نوزاد یا شیرخوار را افزایش می دهد جبران می شود. نوزاد نارس یا شیرخوار تاخیر بیشتری در فعالیت لیپاز درون زا دارد، بنابراین مزایای BSSL دراین گروه بیشتر است.

اسیدهای چرب

الگوی اسیدهای چرب در شیر انسان در ترکیب اسیدهای چرب غیراشباع بلند زنجیره منحصر به فرد است. اسید آراشیدونیک (C20:4 ω6) و دوکوزاهگزانوئیک اسید (C22:6 ω3)، مشتقات اسیدهای چرب ضروری اسیدهای لینولئیک و لینولنیک، به ترتیب، فقط در شیر انسان و نه گاو یافت می شوند. اسید دوکوزاهگزانوئیک در نوزادان جوان و شیرخواران نه تنها به عنوان منبع انرژی برای رشد بلکه برای عملکرد خاص آن در شبکیه و مغز نیز مهم است. شیر گاوی که به آن اسید دوکوزاهگزانوئیک اضافه شده با بهبود عملکرد بینایی و شناختی همراه است که بهتر از شیر گاو بدون آن است اما به هیچ وجه بهتر از شیر انسان نیست.

دریافت زیاد شیرپیشین:

در شروع مکیدن شیرخوار، بیشتر شیر پیشین است تا شیرپسین . نسبت شیرپسین به شیر پیشین در طول تغذیه ازسینه افزایش می یابد. شیرپسین عمدتاً حاوی چربی است. اگر مادر زمان شیردهی ازیک پستان را محدود کند و قبل از رفع نیاز شیرخواروتخلیه پستان او را از پستان جئا و سینه دوم رابدهدد، ممکن است نوزاد یا شیرخوار مقدار کمتری شیرپسین دریافت کند. در نتیجه، نوزاد یاشیرخوار او شیر کم کالری مصرف می کند و بنابراین، نیازخواهد داشت به دفعات بیشتر تغذیه کند. این ممکن است تولید شیر بیشتری را تحریک کند، اما با وجود حجم و انتقال خوب شیر،شیرخوار گرسنه به نظر می رسد. با تداوم تغذیه ای که فقط شیرپیشین را دریافت می کند (نه تخلیه کامل سینه)، چربی کمتر دریافت کرده کربوهیدرات بیشتری دریافت می کند، بنابراین شیرخوار دفع مکرر مدفوع دارد که کف آلود است و بدلیل دفع مکررتحریک پذیر خواهد بود. طولانی کردن تغذیه ازیک پستان برای اطمینان از تخلیه کافی پستان ممکن است مشکل را حل کند. به طور مشابه، تخلیه ناقص پستان در طول پمپاژ شیر مادر ممکن است چربی کافی از شیرپسین راتامین نکند.

مواد معدنی و عناصر کمیاب :

گرچه مواد معدنی و عناصر کمیاب در دوران شیردهی نسبتاً ثابت است، اما محتوای کلسیم و فسفر شیر انسان به طور قابل توجهی کمتر از شیر گاو و شیرمصنوعی است. درشت عناصرمعدنی موجود در شیر انسان نسبت به شیرمصنوعی زیست دسترسی بیشتری دارند زیرا به پروتئین های قابل هضم متصل می شوند، کمتر به اسیدهای چرب متصل می شوند و در حالت های کمپلکس و یونیزه وجود دارند که به راحتی جذب می شوند. علیرغم دریافت کمتر مواد معدنی، محتوای معدنی استخوان در شیرخوارانی که ازسینه مادر تغذیه می‌شوند، نورم وهنجار در نظر گرفته می‌شود تا معدنی شدن استخوان در شیرخوارانی که با شیرمصنوعی تغذیه می‌شوند،که بر اساس آن است.

غلظت آهن در شیر انسان کم است، در حالی که غلظت روی در ابتدا چندین برابر بیشتر است و در طول دوره شیردهی به شدت کاهش می یابد. در چند ماه اول پس از تولد، نوزادان و شیرخواران اساساً به آهن خود در بدو تولد وابسته هستند، که با بستن تأخیری بند ناف افزایش می‌یابد تا نیاز فیزیولوژیکی آهن خود را تامین کند. نشان داده شده است که بستن بند ناف با تأخیر بیش از یک دقیقه پس از تولد باعث افزایش ذخایر آهن در نوزادان تازه متولد شده در مقایسه با نوزادانی می شود که بلافاصله بند ناف را می بندند. برای نوزادان سالم و ترم، تقریباً تا 6 ماهگی، ذخایر آهن معمولاً صرف می‌شود و نیاز به آهن برای حمایت از گلبول‌سازی لازم می‌ سازد که منابع دیگرآهن برای جلوگیری از کمبود آن بکار گرفته شود. کاهش فیزیولوژیکی غلظت روی در شیر نیز منجر به وابستگی به غذاهای کمکی برای تامین نیاز روی پس از حدود 6 ماهگی می شود.

ویتامین های شیر

به طور کلی، محتوای ویتامین در شیر انسان تحت تأثیر مصرف ویتامین و وضعیت تغذیه مادر است. به عنوان مثال، مادرانی که گوشت یا محصولات حیوانی مصرف نمی‌کنند ممکن است ویتامین B12 کافی در شیر خود نداشته باشند و بنابراین ممکن است مصرف مکمل ویتامین با ویتامین‌های محلول در آب آن را تضمین کنند.

ویتامین K :کمبود ویتامین K همراه با اختلال انعقادی و بیماری خونریزی دهنده در نوزاد بدون دریافت آن رخ دهد. محتوای ویتامین K در شیر انسان کم است. بنابراین، برای اطمینان از وضعیت کافی ویتامین K تا زمانی که تولید ویتامین K در روده بزرگ افزایش یابد، همه نوزادان بیش از 1500 گرم در 6 ساعت پس از تولد باید یک دوز عضلانی (1.0 میلی گرم) ویتامین K1 (فیتونادیون) دریافت کنند.

ویتامین D از آنجایی که محتوای ویتامین D در شیر انسان کم است، منابع غذایی طبیعی محدودی برای ویتامین D برای نوزادان و شیرخوارانی که ازسینه مادر تغذیه می شوند وجود دارد. برای حفظ غلظت کافی ویتامین D در سرم، همه شیرخوارانی که کمتر از 28 اونس شیرمصنوعی در روز مصرف می کنند، باید مکمل خوراکی ویتامین D، 400 واحد بین المللی در روز، از ابتدای ترخیص از بیمارستان و در تمام مدتی که ازپستان تغذیه می شوند دریافت کنند. این امر هم در مورد شیرخوارانی که به طور انحصاری و هم به طور نسبی ازسینه مادر تغذیه می شوند صدق می کند . قرار گرفتن در معرض نور خورشید بیش از حد مناسب نیست. بنابراین، ارائه مکمل خوراکی ویتامین D به نوزاد، شیرخوار یا مادر شیرده بهترین راه برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین D است.